ทุกขนิโรธ
ทุกขนิโรธ คือ ความดับทุกข์ ดับกิเลสตัณหาได้โดยสิ้นเชิง เป็นภาวะอันปลอดจากทุกข์ เพราะไม่มีทุกข์ที่จะเกิดขึ้นได้ หมายถึงพระนิพพานอันพระอรหันต์ได้บรรลุแล้ว โดยในบทนี้จะได้นำภพภูมิต่างๆ ตั้งแต่ระดับพระอรหันต์ซึ่งปราศจากทุกข์โดยสิ้นเชิงแล้ว ลงมาจนถึงระดับของสัตว์นรก ซึ่งเป็นภพภูมิที่มีความทุกข์แสนสาหัสและสูงสุดมาแสดง เพื่อให้เกิดความเข้าใจต่อระดับของความดับทุกข์ในภพภูมิต่างๆ อันมี 12 ระดับ ดังต่อไปนี้• พระอรหันต์ 6
• พระอนาคามี 5
• พระสกทาคามี 5
• พระโสดาบัน 3
• อรูปพรหม 4
• รูปพรหม 16
• เทวดา 6
• มนุษย์ 5
• สัตว์เดรัจฉาน 4
• อสุรกาย 3
• เปรต 21
• สัตว์นรก 23
พระอรหันต์ 6
พระอรหันต์ คือ ผู้สำเร็จธรรมวิเศษสูงสุดในพระพุทธศาสนา เป็นพระอริยบุคคลชั้นสูงสุดซึ่งได้บรรลุอรหัตตผล โดยละสังโยชน์ได้ครบทั้ง 10 ประการ ได้แก่ สักกายทิฏฐิ วิจิกิจฉา สีลัพพตปรามาส กามราคะ ปฏิฆะ รูปราคะ อรูปราคะ มานะ อุทธัจจะ และอวิชชา พระอรหันต์นั้น แบ่งเป็น 6 ประเภท ได้แก่ สุกขวิปัสสโก ปัญญาวิมุติ อุภโตภาควิมุติ เตวิชโช ฉฬภิญโญ และปฏิสัมภิทัปปัตโต- สุกขวิปัสสโก คือ พระอรหันต์ผู้เจริญวิปัสสนากรรมฐานล้วนๆ สำเร็จพระอรหัตตผลโดยไม่ได้ฌานสมบัติ ไม่ได้อภิญญา เจริญปัญญาล้วนๆ จนได้บรรลุอาสวักขยญาณ (ญาณที่กำจัดอาสวะทั้งปวงให้สิ้นไป) แต่ขณะบรรลุมรรคผลนั้น จะมีสมาธิระดับปฐมฌานเป็นอย่างน้อยและจตุตถฌานเป็นอย่างมาก เข้ามาสัมปยุตโดยอัตโนมัติ
- ปัญญาวิมุติ คือ พระอรหันต์ผู้เจริญสมถกรรมฐานเป็นบาท แล้วเจริญวิปัสสนากรรมฐานต่อ จนสำเร็จพระอรหัตตผล โดยได้รูปฌานตั้งแต่ปฐมฌานจนถึงจตุตถฌาน ฌานใดฌานหนึ่ง แต่ไม่ได้อรูปฌาน แล้วเจริญปัญญาจนได้บรรลุอาสวักขยญาณ
- อุภโตภาควิมุติ คือ พระอรหันต์ผู้เจริญสมถกรรมฐานเป็นบาท แล้วเจริญวิปัสสนากรรมฐานต่อ จนสำเร็จพระอรหัตตผล โดยได้รูปฌานจนถึงจตุตถฌาน และได้อรูปฌานมีการหลุดพ้นจากอากาศบัญญัติ คืออากาสานัญจายตนะเป็นอย่างต่ำ แล้วเจริญปัญญาต่อจนได้บรรลุอาสวักขยญาณ อันอุภโตภาควิมุตินี้ มีความหมายว่าเป็นผู้หลุดพ้นทั้งสองส่วน คือหลุดพ้นจากรูปกายด้วยอรูปสมาบัติ และหลุดพ้นจากนามกายด้วยอริยมรรคอริยผล
- เตวิชโช คือ พระอรหันต์ผู้เป็นอุภโตภาควิมุติ และได้วิชชา 3 ประการ คือ
- บุพเพนิวาสานุสติญาณ (ญาณที่ทำให้ระลึกชาติในอดีตของตนได้)
- จุตูปปาตญาณ (ญาณที่ทำให้รู้การเกิดการตายของสัตว์โลกทั้งหลาย)
- อาสวักขยญาณ (ญาณที่กำจัดอาสวะทั้งปวงให้สิ้นไป)
- ฉฬภิญโญ คือ พระอรหันต์ผู้เป็นอุภโตภาควิมุติ และได้อภิญญา 6 ประการ คือ
- อิทธิวิธิญาณ (ญาณที่ทำให้แสดงฤทธิ์ต่างๆได้)
- ทิพโสตญาณ (ญาณที่ทำให้มีหูทิพย์)
- เจโตปริยญาณ (ญาณที่ทำให้กำหนดรู้ถึงจิตใจผู้อื่นได้)
- บุพเพนิวาสานุสติญาณ (ญาณที่ทำให้ระลึกชาติในอดีตของตนได้)
- ทิพจักขุญาณ (ญาณที่ทำให้มีตาทิพย์)
- อาสวักขยญาณ (ญาณที่กำจัดอาสวะทั้งปวงให้สิ้นไป)
- ปฏิสัมภิทัปปัตโต คือ พระอรหันต์ผู้เป็นอุภโตภาควิมุติ และเป็นผู้บรรลุปฏิสัมภิทา
(ปัญญาอันแตกฉาน) 4 ประการ คือ - อัตถปฏิสัมภิทา หมายถึง ญาณแตกฉานในอรรถ คือ เนื้อความ ความหมาย ความมุ่งหมาย ผลประโยชน์ของหลักธรรม สามารถที่จะอธิบายหัวข้อธรรมได้โดยพิสดาร เห็นเหตุใดๆ ก็สามารถหยั่งรู้ผล ที่บังเกิดจากเหตุนั้นๆ ได้
- ธัมมปฏิสัมภิทา หมายถึง ญาณแตกฉานในธรรม คือ หลักธรรม เห็นคำอธิบายโดยพิสดารก็สามารถจับใจความ มาตั้งเป็นหัวข้อธรรมหรือกระทู้ธรรมได้
- นิรุตติปฏิสัมภิทา หมายถึง ญาณแตกฉานในภาษา เช่น ภาษาไทย บาลี สันสกฤต มคธ ฯลฯ สามารถอ่าน ฟัง แปล และพูดได้
- ปฏิภาณปฏิสัมภิทา หมายถึง ญาณแตกฉานในปฏิภาณ มีปรีชาไหวพริบ ในการใช้ความคิดกล่าวแก้ โต้ตอบปัญหาธรรมะ ได้โดยแยบคายและทันการ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น