ทุกขสมุทัย - อกุศลกรรมบถ 10

อกุศลกรรมบถ คือ ทางแห่งกรรมชั่ว อันเป็นทางนำไปสู่ทุคติ มี 10 ประการ แบ่งเป็นทางกาย 3 ประการ ได้แก่ ปาณาติบาต อทินนาทาน และกาเมสุมิจฉาจาร ทางวาจา 4 ประการ ได้แก่ มุสาวาท ปิสุณาวาท ผรุสวาท และสัมผัปปลาปะ ทางใจ 3 ประการ ได้แก่อภิชฌา พยาบาท และมิจฉาทิฏฐิ

1 . ปาณาติบาต

ปาณาติบาต คือ การฆ่าสัตว์ตัดชีวิต เบียดเบียนทางกายให้ได้รับทุกข์ ประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ สัตว์นั้นยังมีชีวิตอยู่จริงๆ เราก็รู้ว่าสัตว์นั้นมีชีวิตอยู่ มีจิตหรือเจตนาที่จะฆ่าสัตว์นั้นให้ตาย ทำความเพียรเพื่อจะฆ่าสัตว์นั้น สัตว์นั้นก็ตายเพราะความเพียรนั้น 

ผลของปาณาติบาตในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน ผลของปาณาติบาตในปวัตติกาล ได้แก่ ทุพพลภาพ รูปไม่งาม กำลังกายอ่อนแอกำลังกายเฉื่อยชา กำลังปัญญาไม่ว่องไว เป็นคนขลาดหวาดกลัว ฆ่าตนเองหรือถูกผู้อื่นฆ่า โรคภัยเบียดเบียน เกิดความพินาศของบริวาร และอายุสั้น

2 . อทินนาทาน

อทินนาทาน คือ การลักขโมย การจี้ การปล้น ประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ทรัพย์นั้นเป็นทรัพย์ของผู้อื่น ผู้กระทำการลักทรัพย์ก็รู้โดยชัดแจ้งว่าทรัพย์นั้นเป็นทรัพย์ของผู้อื่น มีจิตหรือมีเจตนาพยายามที่จะลักทรัพย์นั้นให้ได้ มีความเพียรพยายามที่จะลักทรัพย์นั้น ได้ทรัพย์มาสำเร็จเพราะความเพียรที่จะลักทรัพย์นั้น 

ผลของอทินนาทานในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน ผลของอทินนาทานในปวัตติกาลได้แก่ ด้อยทรัพย์ ยากจนค่นแค้น มีความอดอยาก ไม่ได้สิ่งที่ตนปรารถนา พินาศในการค้าขาย ทรัพย์ของตนพินาศเพราะอัคคีภัย อุทกภัย และภัยจากโจรขโมย

3 . กาเมสุมิจฉาจาร

กาเมสุมิจฉาจาร คือ การประพฤติผิดในกาม การล่วงละเมิดลูกเมียผู้อื่น ประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ ผู้นั้นเป็นผู้ที่ไม่สมควรเสพตามกฏหมายหรือตามประเพณี มีจิตคิดที่จะเสพ มีความพากเพียรพยายามที่จะเสพ ทำการเสพ 

ผลของกาเมสุมิจฉาจารในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน ผลของกาเมสุมิจฉาจารในปวัตติกาล ได้แก่ มีผู้เกลียดชังมาก มีผู้ปองร้ายมาก ขัดสนในทรัพย์ยากจนอดอยาก เป็นกะเทย เป็นชายในตระกูลต่ำ ได้รับความอับอายเป็นอาจิณ ร่างกายไม่สมประกอบ มากไปด้วยความวิตกห่วงใย และพลัดพรากจากผู้ที่ตนรัก

อนึ่ง การดื่มสุราหรือการเสพของมึนเมา ก็จัดอยู่ในอกุศลกรรมประเภทกาเมสุมิจฉาจารด้วย องค์ประกอบของการดื่มสุรา ได้แก่ สิ่งนั้นเป็นของมึนเมา มีเจตนาเพื่อที่จะดื่มหรือเสพหรือกิน กระทำการดื่มการเสพการกิน สุรานั้นล่วงลำคอลงไปแล้ว ผลของการดื่มสุราหรือการเสพของมึนเมาในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน ผลของการดื่มสุราหรือการเสพของมึนเมาในปวัตติกาล ได้แก่ ทรัพย์ถูกทำลาย เกิดวิวาทบาดหมาง เป็นบ่อเกิดของโรค เสื่อมเกียรติ หมดยางอาย และปัญญาเสื่อมถอย

4 . มุสาวาท

มุสาวาท คือ การพูดเท็จ การพูดโกหก การพูดปด การพูดหลอกลวง ประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ เรื่องที่พูดนั้นเป็นเรื่องที่ไม่จริง มีจิตหรือเจตนาที่คิดจะพูดโกหกประกอบด้วยความเพียรที่โกหกให้คนเชื่อ ผู้ที่ได้ฟังหรืออ่านลายลักษณ์อักษรแล้วก็มีความเชื่อตามนั้น 

ผลของมุสาวาทในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกายและสัตว์เดรัจฉาน ผลของมุสาวาทในปวัตติกาล ได้แก่ พูดไม่ชัด ฟันไม่มีระเบียบ ปากเหม็นมาก ไอตัวร้อนจัด ตาไม่อยู่ในระดับปกติ พูดด้วยปลายลิ้นหรือปลายปาก ท่าทางไม่สง่าผ่าเผย และจิตไม่เที่ยงคล้ายคนวิกลจริต

5 . ปิสุณาวาท

ปิสุณาวาท คือ การพูดส่อเสียด พูดให้เขาแตกร้าวกัน ประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ มีคนหมู่มากหรือน้อยที่ต้องการให้เขามีความแตกแยกซึ่งกันและกันเกิดขึ้น มีความปรารถนาหรือเจตนาต้องการให้คนหมู่นั้นแตกแยกกัน เพียรพยายามที่จะให้เขาแตกแยกกัน 

ผลของปิสุณาวาทในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์ เดรัจฉาน ผลของปิสุณาวาทในปวัตติกาล ได้แก่ มักกล่าวตำหนิตนเอง แตกแยกจากมิตรสหาย มักถูกลือโดยปราศจากมูลความจริง และถูกบัณฑิตตำหนิติเตียน

6 . ผรุสวาท

ผรุสวาท คือ การพูดหยาบ พูดคำไม่รื่นหู ประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ มีคนอื่นที่จะพึงด่าว่าให้เขามีความเจ็บช้ำน้ำใจ เหตุที่จะกล่าวให้เขามีความเจ็บช้ำน้ำใจนั้นเพราะเหตุว่ามีจิตโกรธเคืองเขา แสดงคำหยาบหรือแสดงอาการหยาบเพื่อให้เขาเจ็บช้ำน้ำใจ 

ผลของผรุสวาทในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน ผลของผรุสวาทในปวัตติกาล ได้แก่ พินาศในทรัพย์ มีกายวาจาหยาบ ได้ยินเสียงเกิดความไม่พอใจและตายด้วยอาการงงงวย

7 . สัมผัปปลาปะ

สัมผัปปลาปะ คือ การพูดเพ้อเจ้อ พูดไร้สาระไม่เป็นประโยชน์ ประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ มุ่งกล่าวคำที่ไร้แก่นสารไม่มีประโยชน์ กล่าวคำที่ไม่มีประโยชน์นั้นออกไป

ผลของสัมผัปปลาปะในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน ผลของสัมผัปปลาปะในปวัตติกาล ได้แก่ เป็นอธัมมวาทบุคคล ไม่มีอำนาจ ไม่มีผู้เลื่อมใสในคำพูด และจิตไม่เที่ยงคล้ายคนวิกลจริต

8 . อภิชฌา

อภิชฌา คือ ความเพ่งเล็งอยากได้ของเขา ความคิดจ้องเอาของผู้อื่น ประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ ทรัพย์หรือของเหล่านั้นเป็นของผู้อื่น มีความเพ่งเล็งที่จะให้ได้ทรัพย์หรือของเหล่านั้นมาเป็นของตน 

ผลของอภิชฌาในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรตอสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน ผลของอภิชฌาในปวัตติกาล ได้แก่ ปฏิสนธิในตระกูลต่ำ มักได้รับคำติเตียน ขัดสนในลาภสักการะ และเสื่อมในทรัพย์และคุณงามความดี

9 . พยาบาท

พยาบาท คือ ความคิดที่จะทำร้ายผู้อื่น ความคิดที่จะเบียดเบียนผู้อื่น ประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ มีสัตว์อื่นเพื่อทำลาย มีจิตหรือเจตนาคิดทำลายเพื่อให้สัตว์นั้นประสบความพินาศ 

ผลของพยาบาทในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกายและสัตว์เดรัจฉาน ผลของพยาบาทในปวัตติกาล ได้แก่ มีรูปทราม อายุสั้น มีโรคภัยเบียดเบียน และตายโดยถูกประทุษร้าย

10 . มิจฉาทิฏฐิ

มิจฉาทิฏฐิ คือ ความเห็นผิดทำนองคลองธรรม เช่นเห็นว่ากฎแห่งกรรมไม่มีจริงประกอบด้วยคุณสมบัติดังต่อไปนี้ มีความตั้งมั่นอยู่ในอารมณ์ที่ผิด เชื่อและยินดีพอใจในอารมณ์ที่ผิดนั้น 

ผลของมิจฉาทิฏฐิในปฏิสนธิกาล คือ ทุคติภูมิ 4 ได้แก่ สัตว์นรก เปรต อสุรกายและสัตว์เดรัจฉาน ผลของมิจฉาทิฏฐิในปวัตติกาล ได้แก่ มีปัญญาทราม เป็นผู้มีฐานะไม่เท่าเทียมผู้อื่น ปฏิสนธิในพวกคนป่าปราศจากความเจริญ และห่างไกลจากรัศมีแห่งพระธรรม